Burgerbetrokkenheid in Liezele: lessen uit hun locale campagne

De inwoners van Liezele maakten zich zorgen over de veiligheid en leefbaarheid van hun dorp die negatief beïnvloed werden door het verkeer, dus sloegen ze de handen ineen in een poging om verandering teweeg te brengen. De inwoners probeerden de gemeentelijke autoriteiten te overtuigen om actie te ondernemen, met professioneel advies, betrokkenheid van belanghebbenden en Telraam-gegevens. Hun campagne biedt een interessante casestudy voor iedereen die verandering wil bewerkstelligen.

Stap 1: Een gemeenschappelijke oorzaak vinden

Toen de coronapandemie toesloeg en de gebruikelijke binnenbijeenkomsten verboden waren, brachten de inwoners van Liezele, een klein dorp in centraal Vlaanderen met ongeveer 2.000 inwoners, meer tijd op straat door in zoektocht naar veilige sociale interactie. Op straat, waar nieuwe groepen buren elkaar ontmoetten, realiseerden ze zich al snel dat ze het hadden over een probleem dat hen allemaal raakte: mobiliteit.

Zo bleek dat vele individuele inwoners van Liezele zich zorgen maakten over de verkeerssituatie in hun dorp, en vooral over de negatieve effecten op veiligheid en leefbaarheid. In het verleden hadden verschillende inwoners individueel hun bezorgdheid over de verslechterende verkeerssituatie geuit bij de gemeente Puurs-Sint-Amands, waar Liezele deel van uitmaakt. Echter, buiten op straat, ontstond een meer collectieve aanpak. Verschillende inwoners besloten om hun krachten te bundelen om hun gemeente te overtuigen tot actie over te gaan. Een bewonerscomité werd geboren: "Liezele Verkeer".

Samenwerken: Er is altijd kracht in aantallen en in brede consensus, vooral bij het lobbyen van lokale overheden. Samenwerken zal gewicht toevoegen aan de eisen die je stelt aan de lokale overheid.

Ga in gesprek met je buren, zowel in je straat als in de bredere buurt. Bel aan bij huizen, verspreid flyers, sluit je aan bij lokale sociale media groepen en organiseer informele ronde tafelgesprekken. Luister naar verschillende meningen en zorgen. Ga in gesprek en probeer een gedeelde visie te vinden.

Wie zou je moeten benaderen en hoe pak je dat aan? Hier vind je veel inspiratie

Stap 2: Het wiel niet opnieuw uitvinden

Om zijn doelen te bereiken en de druk op beleidsmakers te maximaliseren, plande Liezele Verkeer om zoveel mogelijk lokale belanghebbenden te betrekken: van andere inwoners tot verenigingen en bedrijven. Aangezien het bewonerscomité geen ervaring had met participatieve processen of expertise in stakeholderbetrokkenheid, besloot het in maart 2022 professioneel advies in te winnen. Specifiek namen zij contact op met Mobiel 21, een Belgische non-profitorganisatie die duurzame mobiliteit promoot en gespecialiseerd is, onder andere, in lokale participatieprocessen en in interactie tussen burgers en beleidsmakers.

Professioneel advies: Overweeg advies in te winnen bij diegenen die dit eerder hebben gedaan; een non-profitorganisatie, een andere campagnegroep, of je zou kunnen overwegen om een deel van de beschikbare fondsen te gebruiken om professionals in te huren die extra materiële ondersteuning kunnen bieden om je inspanningen te focussen.

Stap 3: Meer belanghebbenden betrekken

Na de bijeenkomst begon Liezele Verkeer met zijn stakeholderbetrokkenheid. Het bereikte meer mensen in het dorp. Er werd een flyer breed verspreid in lokale brievenbussen, waarin de lokale bevolking werd geïnformeerd dat een bewonerscomité was opgericht, dat het tot doel had de verkeerssituatie in het dorp te verbeteren en dat alle inwoners werden uitgenodigd om aanvullende verkeersproblemen aan te kaarten of ideeën voor verbetering te delen. Respondenten konden deelnemen via mail, sociale media of bij het ontmoeten van een van de comitéleden in persoon. Het comité plaatste ook informele verkeersborden langs de drukke wegen naar het dorpscentrum om bestuurders te vragen op hun snelheid te letten. Ook hield het een stand op de jaarlijkse kermis van Liezele om nog meer mensen te informeren over zijn doelen en activiteiten.

De flyer en de bijbehorende verzoek om input hielpen Liezele Verkeer niet alleen om de betrokkenheid te vergroten, maar ook om na te gaan of hun zorgen en klachten gedeeld werden door de bredere gemeenschap. Zo konden ze een samenvatting opstellen van prioriteitsproblemen en mogelijke oplossingen die ze wilden dat de gemeente zou aanpakken. Deze problemen omvatten onder meer snelheidsovertredingen, doorgaand verkeer (vooral zware vrachtwagens), slechte voetgangers- en fietsinfrastructuur.

Betrokkenheid krijgen: Zorg ervoor dat je gedocumenteerde steun voor je campagnedoelen krijgt in de vorm van petities, een briefschrijfcampagne, of zelfs gewoon foto's van mensen die deelnemen aan evenementen. Dit zal de wijdverbreide steun voor het idee laten zien en ervoor zorgen dat het serieuzer wordt genomen.

Stap 4: Gevoelens en meningen omzetten in gegevens, met Telraam

Vervolgens probeerde Liezele Verkeer de gevoelens en meningen van lokale bewoners over de verkeerssituatie te kwantificeren. Het onderbouwen van subjectieve gevoelens en meningen met objectieve feiten en cijfers werd gezien als een noodzakelijke stap als het comité de gemeentelijke autoriteiten wilde overtuigen om in te grijpen. Om dat te bereiken, werden in Liezele drie Telraam-apparaten geïnstalleerd met ondersteuning van de federale mobiliteitscampagne 'All For Zero'. Vanaf juni 2022 begonnen deze apparaten automatisch verkeersstromen naar het dorpscentrum in kaart te brengen. Na de zomer werd een Telraam-workshop georganiseerd voor de inwoners om hen te helpen de gegevens te begrijpen en te analyseren.

Gegevens verkrijgen: Persoonlijke gevoelens en voorkeuren zijn belangrijk, maar niet iedereen zal het eens zijn. Om aan te tonen dat je problemen en conclusies goed onderzocht en geldig zijn, zorg ervoor dat je zoveel mogelijk gegevens verzamelt. Als het gaat om verkeer, zijn er gemakkelijke manieren om de volumes, snelheden en richtingen van weggebruikers te meten. Gebruik deze kwantitatieve gegevens om je aannames en conclusies te testen. Houd een gegevensjournaal bij om die gegevens te noteren die je als het meest relevant of opvallend beschouwt.

Stap 5: Contact opnemen met beleidsmakers

In de tussentijd heeft Liezele Verkeer ook contact opgenomen met de gemeente. Ze deelden de samenvatting van prioritaire kwesties die via de flyer geïdentificeerd waren en vroegen om een vergadering. Mobiel 21 ondersteunde de commissie opnieuw bij de voorbereidingen voor deze vergadering, die plaatsvond in oktober 2022. Tijdens de vergadering legden de commissieleden uit waarom ze Liezele Verkeer hadden opgericht en welke activiteiten er al ondernomen waren, en ze onderbouwden dit met de gegevens die tot dan toe verzameld waren met de Telraam-apparaten. De commissie benadrukte de link tussen verkeer en leefbaarheid, gebruikmakend van relevante studies en middelen aangeboden door Mobiel 21. Ten slotte werden de prioritaire kwesties gepresenteerd samen met mogelijke oplossingen, waarbij de commissie vroeg of er al plannen bestonden om sommige van deze kwesties aan te pakken.

Invloed uitoefenen op de autoriteiten: Om een beleidswijziging te bereiken, of om financiering voor een interventie te krijgen, moet je besluitvormers aan jouw kant krijgen en dus hun prioriteiten en eventuele beperkingen begrijpen. Werk waar mogelijk samen met beleidsmakers en planners, om praktisch advies te krijgen over wat redelijk en haalbaar is, maar ook om hen te inspireren om meer te bereiken dan ze verwachten. Regelmatige vergaderingen kunnen helpen vertrouwen op te bouwen. Zorg dat je goed voorbereid bent voor zulke vergaderingen, zodat jouw zorgen en vragen niet van tafel worden geveegd.

Hoe kun je je voorbereiden op zo'n vergadering? Wat moet je bespreken? Laat je hier inspireren

Stap 6: In de politiek is geduld een schone zaak

Na de vergadering plaatste de gemeente de kwesties en mogelijke oplossingen op de gemeentelijke agenda, om besproken te worden door lokale beleidsmakers, politievertegenwoordigers en ambtenaren.

Een paar maanden later reageerde de gemeente uiteindelijk op elk van de prioritaire kwesties en mogelijke oplossingen. Helaas gaf de gemeente aan dat ze in dit stadium geen actie zouden ondernemen, omdat ze geloofden dat sommige van de kwesties opgelost zouden worden door geplande wegwerkzaamheden (die alleen op lange termijn zouden plaatsvinden), maar concludeerden ook dat sommige van de voorgestelde oplossingen waarschijnlijk niet effectief zouden zijn.

Natuurlijk was deze eerste reactie teleurstellend voor de commissie van Liezele Verkeer. Maar dit is niet het einde van de campagne, want er is een dialoog gestart en er is al een vervolgvergadering gepland om enkele van de meningsverschillen tussen de commissie en de gemeente uit te strijken.

Wees volhardend: Lokale planningsbeslissingen kunnen vaak lang duren, en er zullen waarschijnlijk tegenslagen zijn onderweg. Echter, personeel, administraties en omstandigheden veranderen, en het doel is om ervoor te zorgen dat de juiste opties op tafel liggen wanneer beslissingen genomen moeten worden. Als een campagne goed ondersteund wordt, consequent is en een positieve deelnemer in discussies, zullen er kansen ontstaan.

Zelfs na een teleurstellende vergadering, toon aan de lokale beleidsmakers dat jouw campagne springlevend is. Maak de mobiliteitskwesties waar je aan wilt werken het gesprek van de stad. Hoe? Laat je hier inspireren